Eergisteren werd in België, Genk meerbepaald, een vrouw ontslagen bij winkelketen Hema voor het dragen van een hoofddoek tijden de werkuren. Wel ontslagen… laten we zeggen dat de winkel een storm van reacties had ontvangen waardoor Hema zich genoodzaakt zag Randstad te vragen de uitzendkracht met haar hoofddoek niet meer terug te sturen. Het ging hier zelfs om een Vlaamse vrouw die zich had bekeerd tot de Islam en sinds vijf jaar, naar ik begrijp, begonnen was met het dragen van een hoofddoek. Ze had al in Antwerpen gewerkt met die hoofddoek en nu, na haar huwelijk, in Genk. Hema wist dan ook nog te zeggen in een persbericht, waarschijnlijk wat beduusd, dat diezelfde hoofddoek geen probleem vormde in Nederland, maar dat Hema zich aanpast aan het land waar het zich vestigt. Het is zelfs zo dat Hema zijn eigen hoofddoeken heeft, met Hema-logo. Alsof die winkelketen dan moet worden aangeklaagd voor racisme.
Ik wil het hier niet hebben over het onrecht dat Hema en Randstad deze vrouw aandoen. Het zijn zij niet die een probleem hebben. Uiteindelijk moet een winkel klanten hebben, want dat is zijn essentie. Als al die klanten worden afgeschrikt door die ene hoofddoek, dan zij het zo, dan moet die hoofddoek maar weg, zo simpel is dat. Ook al is het dan enorm wraakroepend. Randstad kan evenmin veel verweten worden vermits zij een klant hebben: Hema, en die klant bepaalt nog altijd Randstads inkomen. Dus, zelfde geval als Hema: de hoofddoek moet eruit, of moet toch wachten tot er een andere klant komt die die hoofddoek geen probleem vindt, wat tot nu toe niet zo gemakkelijk is gebleken. Vandaar natuurlijk het grote probleem in de uitzendsector, al aangekaart vorig jaar, dat vreemdelingen in het algemeen worden gediscrimineerd.
Wie er wel een probleem heeft is de Vlaming zelf. De hoofddoek lijkt wel een rode lap op een stier. "Ocharme die vrouw, die wordt verdrukt, we moeten haar bevrijden, ze moet en zal die hoofddoek afzetten." Vrijheid, blijheid. Vrijheid in de zin van het neo-liberalisme: we mogen niet langer vrij zijn, we moeten het zijn. Zo erg dat we niet meer vrij zijn om vrij te zijn. Parlementsleden zoals Filip De Winter blaffen mensen af op de publiekstribune van het parlement omdat ze een hoofddoek aanhebben. Ze zouden geen respect hebben voor het parlement en de neutraliteit van de staat! Maar sinds wanneer is de burger in een neutrale staat al even neutraal als de staat zelf? Sinds wanneer is de leerling in een staatsschool al even onreligieus als de school zelf? Dat gaat niet op en het is belachelijk. De neutraliteit van de staat is er alleen om de burger te beschermen tegen discriminatie op basis van religie/filosofie/principes van staatswege, in de rechtbank bijvoorbeeld (“Oh, u bent katholiek, dan moet u dubbel zoveel boete betalen voor uw parkeerovertreding als die vrijzinnige liberaal die naast u staat.”), niet om die principes van neutraliteit op te leggen, want dan is de staat niet langer neutraal en maakt ze zich schuldig aan hetzelfde als paradoxaal genoeg, Saoedi-Arabië. Zelfs parlementsleden zouden buiten die neutraliteit moeten vallen. Jawel, ze mogen naar de kerk, ze mogen van de daken schreeuwen dat ze socialist, vrijzinnig of ecologist zijn. Waarom niet? Moest dat niet mogen, dan kunnen we het parlement afschaffen. Het is een illusie te denken dat eender welk mens neutraal is in zijn denken. Het is gewoon onmogelijk.
Recent rees het idee bij mijn man en mij van misschien voor een aantal jaar naar Saoedi-Arabië te trekken. Niet voor het weer of de fantastische mensen, natuurlijk, maar voor een rijkelijk belastingvrij inkomen daar. Omdat ik wel wat meer wilde weten over die grote boze wolf, heb ik wat gelezen over dat land, en over de principes die ze er hanteren. Ik kreeg recent ook een boek van mijn vader, meer bepaald de Caïro-trilogie van Naguib Mahfouz, uitgegeven bij De Geus. Het is interessant om te zien hoe die maatschappij werkt, met een strikte scheiding tussen de seksen, wat wij wraakroepend vinden, maar toch niet zozeer anders en ongelukkiger voor die mensen, me dunkt.
I.v.m. Tussen Twee Paleizen verbaasde het mij van bij het begin dat er wel naar vrouwen wordt gekeken, wordt gedronken, wordt gerookt, drugs al dan niet. Zolang het binnenskamers gebeurt, is er niets aan de hand. Ook niet in Saoedi-Arabië nu. Er zijn geen kerken en er mogen geen religieuze symbolen binnen behalve Islamitische, maar wat u doet in uw huis, is uw probleem. We moeten dan wel een kanttekening maken bij de zedenpolitie, die zich, zelfs naar moslimstandaarden, meer permitteert dan ze eigenlijk mag. Zo is er de hoofddoek. Er is voorgeschreven in de Saoedische wet dat vrouwen zo’n lange jas aanmoeten, een kabaya, die hun lichaam bedekt behalve hun haar. Er staat niet in de wet, paradoxaal genoeg, dat ze een hoofddoek aanmoeten. Westerlingen kunnen dan ook wegkomen zonder hoofddoek rond te lopen in minder conservatieve delen van het land zoals Jeddah… totdat ze iemand van de zedenpolitie tegenkomen die hen opdraagt hun hoofd te bedekken. Niemand die die vrouw heeft gelyncht daarvoor, ook Saoedi’s niet.
Alhoewel Tussien Twee Paleizen in Egypte speelt en niet in Saoedi-Arabië, mogen we veronderstellen dat prostitutie en drinken evenveel immoreel zijn als in Saoedi-Arabië. Toch schrijft Mahfouz met verbazende normaliteit over minnaressen, dronkenschap, wijn en schrijft hij over de boezem en billen van vrouwen alsof ze waren gekleed in een topje en een jeans. Het is wat vreemd voor mij om dat te zien. Ik had het idee, zoals zovelen met mij waarschijnlijk, dat moslimvrouwen losse kleren moeten dragen om hun figuur te verhullen zodanig dat ze mannen niet kunnen verlijden. Als dat zo was, dan was dat een wat nutteloze operatie. Het is zelfs nog erger als de vrouw des huizes in het boek voor de eerste keer in haar leven een sluier aantrekt om de eerste keer in veertig jaar buiten te komen:
“[…]het was de eerste keer dat ze een sluier droeg, waarin de bevallige lijnen van haar figuur, die gewoonlijk door de wijde gilbaabs werden verhuld, goed uitkwamen.”
Het is toch wel vreemd dat wij die sluier zien als iets dat ons figuur wegneemt, terwijl het hier als iets moois wordt beschreven. Haar kleed binnenshuis is dan ook minder aantrekkelijk dan dat buitenshuis… Dan moet er wat mis zijn met onze perceptie in plaats van die van onze Egyptische vriend. Ofwel is het een boodschap van Mahfouz die duidelijk maakt dat het innerlijk van de mens - de mensen in het huis over wie gewaakt wordt door de man des huizes sajjid Ahmed - gewoon mens is en diezelfde mens pas mooi of lelijk is als hij een jas krijgt en zich naar buiten toe profileert. Het is inderdaad zo dat de mensen in het huis nooit buiten komen, of toch de meisjes niet. Waarschiinlijk uit schrik dat ze zich ook zullen verliezen in drank en de goede dingen van het leven, zoals sajjid Ahmed zelf. Het is inderdaad zo dat sajjid Ahmed alwetend is, zoals Allah, en dat de enige keer dat zijn vrouw Amina zich buiten waagt ze verwond raakt door een auto. De wereld is veel veiliger binnen en een mens moet beschermd worden tegen die lelijke invloeden. En dat is nu net wat men in Saoedi-Arabië probeert en wat wij proberen te doen in de westerse wereld door de hoofddoek te bannen. We denken dat we moslimterrorisme een halt toeroepen door de hoofddoek te verbieden, in Saoedi-Arabië denken ze zonde in het algemeen een halt toe te roepen door alles te verbieden. Hoe simplistisch kan een mens beginnen denken?
De reden waarom hoofddoeken en meer extremere vormen ervan zoals boerka’s en konsoorten, in zwang zijn gekomen is zelfs Islamspecialisten niet duidelijk. Het lijkt een later gebruik te zijn. De eerste sluiers zouden gedragen zijn door de vrouwen van de profeet Mohammed zelf en zouden dan, bij wijze van eerbetoon, zijn gedragen door vrouwen van stand die het zich konden veroorloven hele dagen gesluierd rond te lopen zonder er nadeel of hinder van te ondervinden (zoals boerenvrouwen bijvoorbeeld).
In het vele materiaal dat ik tot nu toe gelezen heb over Saoedi-Arabië in combinatie met Mahfouz en de Koran zelf (die Mahfouz vaak aanhaalt), is mij één ding opgevallen: de Koran en de principes die eruit voortkomen zijn heel erg transcendent en ietwat te vergelijken met die van de Quakers, alhoewel die laatsten Christenen zijn. Hoewel er tegenwoordig ook agnostische Quakers en ja, zelfs Islamitische Quakers, bestaan. Quakers zijn puriteins, maar op een vrijere manier dan andere godsdiensten, als we het een godsdienst kunnen noemen. Ze zijn de enige puriteinen (als dat al een respectabele term voor hen is) die abortus aan de vrouw zelf over laten en die niets tegen euthanasie hebben, ze oordelen niet want dat is alleen Gods rol. Hun benadering is een van de juiste morele weg volgen, niet wat wel of niet mag, en al zeker niet opgelegd door een of andere bisschop of paus. In die zin staan ze dicht bij de Islam. Ze hechten bijzonder veel belang aan vrede, gelijkheid, integriteit en eenvoud. Dit dan wel zo ver dat ze de eerste winkeliers waren die een vaste prijs hadden voor hun koopwaar, daar dat getuigde van eerlijkheid en eenvoud. De ene klant was namelijk dezelfde als de andere en moest dan ook niet minder of niet meer betalen dan zijn voorganger. Integriteit ook als het moeilijk is te zeggen wat je denkt tegen een vriend. Eerlijk duurt het langst, is inderdaad hun leuze. Enz. De liefdadisheid die moslims opgedragen wordt (het afgeven van een deel van hun inkomen aan de armen) is daar om Allah te danken voor de rijkdom die Hij de persoon heeft verschaft en die te delen met de minder gelukigge mensen in de wereld. De Ramadan is er om na te denken over onze eigen lusten en onze eigen wil. Ramadan heeft niets te maken met alleen het zeichzelf ontzeggen van voedsel, maar ook met geen ruzie maken en alle potentiële zonden die een mens kan begaan. De maand brengt een mens dichter bij Allah en dichter bij zichzelf, de creatie van Allah. Islam, voor zover ik het begrijp, propageert een levenswijze voor de mens die doordringt tot in zijn dagelijks leven zoals de Quakers, en die moet zorgen voor innerlijke rust. Een mens moet eerst en vooral innerlijk een goed mens zijn, dus drugs en alcohol… ze leiden af van God en dus zijn ze verkeerd. We kunnen dan ook begrijpen waarom alcohol verboden is voor moslims. Een moslim in Engeland zal inderdaad liever hebben dat zijn kinderen geen alcohol aanraken dan dat ze in de goot liggen. Dat er in Saoedi-Arabië de doodstraf wordt gevraagd voor alcohol- en drugssmokkel is dan ook niet te verbazen. Alcohol en drugs zijn een kwaad en dat kwaad moet koste wat het kost uit de maatschappij geweerd worden. Niet dat er geen alcohol te krijgen is… op de zwarte markt of in Bahrein, maar je kan het best niet vragen op de hoek van de straat of het van de daken schreeuwen.
En nu komen we bij het Hijab-principe. Nee, het is geen soort hoofddoek alleen, het is het algemene principe van bescheidenheid. Het wordt ten andere ook aan mannen voorgeschreven en draagt beide seksen op zich bescheiden te kleden, zoals de Quakers. Niets mag afleiden van Gods werk: de mens. Hij is niet zijn uiterlijk alleen. Dus mannen en vrouwen lopen rond in dezelfde kledij, weinig interessant. Alleen binnenshuis zullen ze iets aantrekken dat van Zara komt. Interessant, zeg nu zelf.
Een Saoedische man, en bij uitbreiding een moslimman, zal nooit (of zou toch niet moeten) met een vreemde vrouw alleen zijn. Dat is ongepast. Niet in een taxi (paradoxaal genoeg), niet ergens anders. Van de ene kant, als westerse vrouw, vind ik dat wat vreemd, maar van de andere kant is dat niet zo vreemd. Het is geen blijk van te weinig respect, eerder van teveel. Er zou eens iets moeten gebeuren waardoor beide mensen toegeven aan hun lusten. Lusten horen niet thuis in een goed moreel mens. Ze zijn een deel van het huwelijk en daarmee basta. Mogelijke verlokking is de eerste stap op de immorele weg, en dus is het verkeerd. Dus, totale scheiding van de seksen, dat is de gemakkelijkste manier om ontucht tegen te gaan. Vergelijk het met het chaperonneren van ongetrouwde meisjes vroeger. Niet omdat we de meisjes niet vertrouwden, maar omdat een man niet te vertrouwen was; omdat een man moest goedgekeurd zijn voor hij een vinger naar het meisje uitstak. In onze maatschappij van nu is de scheiding der seksen wel een probleem. We vinden dat vrouwen gelijk zijn aan mannen en daarmee basta en dat moet tot uiting komen aan de buitenkant. We moeten dezelfde dingen mogen, we moeten in het parlement, we moeten in de beheerraad van bedrijven zetelen. In een moslimmaatschappij zijn vrouwen ook gelijk, alleen niet aan de oppervlakte. Ze mogen rijkdom hebben en beheren, al sinds mensenheugenis. Dat mochten vrouwen niet in Europa tot de eeuwwisseling. Bij scheiding houden ze de kinderen tot ongeveer hun tiende jaar. Ook onbestaande in Europa tot de eeuwwisseling. Nu worden kinderen ondertussen heen en weer gesleurd tussen de ouders en zelfs tussen scholen. Want co-ouderschap. Niemand vraagt zich af wat het kind zelf daarvan vindt. Vrouwen en mannen mogen scheiden, dat is ook al een stap in de goede richting. Scheiden kon namelijk lang niet in de westerse maatschappij, en als het dan kon werden de kinderen resoluut aan de man toegewezen. Daarna dan weer aan de vrouw. De vader, arme man, had bezoekrecht van een dag om de twee weken. Alsof de vader niet belangrijk is in het leven van een kind. In de moslimwereld heeft mevrouw het recht de kinderen te houden zolang ze hun moeder nodig hebben, en daarna gaan ze naar de man en de vrouw heeft het recht ze te zien en te spreken. Onbestaande in Europa voor heel lang. En ja, als een vrouw overspel pleegt wordt ze gestenigd, maar overspel is iets immoreels. Het is niet omdat wij, als westerse maatschappij immorele daden accepteren dat een staat als Saoedi-Arabië dat moet. Als de staat Saoedi-Arabië zo graag een moreel bastion wil zijn, dan kunnen ze dat in ieder geval maar best afdwingen.
Zover ik het begrijp is elke immorele daad, of het stelen, liegen of overspel is, een zonde tegen het mensdom zelf en die wordt, onder de sharia bestraft, heel erg zelfs. Het is begrijpelijk, als het hoogste goed het redden van de ziel van ieder mens is, dat zulke slechte invloeden streng bestraft worden. Het is ook niet zo dat de mensen die zulke dingen doen niet weten wat eraan vast hangt. Jammer genoeg zouden ze in Saoedi-Arabië wel eens moeten leren dat de politie niet altijd gelijk heeft, maar fouten gebeuren nu eenmaal. Nog altijd worden mensen in de VS geëxecuteerd op basis van weinig bewijs. Dan kunnen we dat niet beter noemen. West-Europa verhangt dan wel weer geen mensen meer voor moord, maar het aantal moorden is er wel groter dan in Saoedi-Arabië, dat in de top 30 van landen in de wereld met de minste moorden komt. De vraag is of de straf de mensen niet afschrikt.
Maar dat hoogste goed: de morele mens komt ook terug in die hoofddoek en het huwelijk zelf. Het huwelijk wordt niet gevormd door de bruid en bruidegom in kwestie die op elkaar verliefd worden en, zoals bij ons, komen vertellen aan hun ouders dat ze gaan trouwen, wat die er ook van mogen vinden. Nee, het huwelijk is een contract tussen twee families en de twee partners in kwestie hebben elkaar soms zelfs niet gezien. Goede huwelijksbemiddelaarsters (geen mannen natuurlijk, want die mogen niet alleen zijn met vreemde vrouwen) brengen twee mensen samen die bij elkaar passen, zoals de Indiërs dat nu ook nog doen. Niet op ‘hoe ziet hij eruit’, maar op ‘wie past er bij hem/haar’. Het was zelfs verbazend te lezen in Mahfouz’ boek dat er zelfs weinig over het uiterlijk wordt gedacht. Natuurlijk wil het meisje in kwestie zich wel opmaken voor de huwelijksbemiddelaarsters, maar als er dan een aanzoek komt gaat het de familie niet om ‘hoe komt hij er voor’. Zoals bij de Quakers wordt een huwelijk dus gevormd op basis van karakter en op basis van de families die het erover eens zijn. Een vrouw kan ten andere ook weigeren als ze er niet mee instemt. Dan kunnen we wel zeggen dat het wat neerbuigend is een huwelijk te regelen voor een vrouw of man, maar van de andere kant zijn er genoeg voorbeelden van huwelijken die slecht gaan ondanks het feit dat de partners er zelf voor kozen (het laatste voorbeeld is Brigitta Callens en haar man. Het huwelijk hield drie maanden stand). Van de andere kant zijn er natuurlijk ook slechte paren, gevormd door dit soort huwelijksbemiddeling, maar dat is geen reden om deze praktijk radicaal af te wijzen, evenmin als het mislukken van liefdeshuwelijken in het westen er een is om maar weer terug te gaan naar het gearrangeerde huwelijk. Beide hebben hun voor- en nadelen.
In de westerse wereld van vandaag zijn wij vrouwen gelijk: we mogen alles dat mannen mogen, maar aan de andere kant moeten we ook vanalles dat vast hangt aan die gelijkheid. We mogen niet langer werken, we moeten een carrière hebben, we moeten geld verdienen – of we het nu nodig hebben om ons huis af te betalen of niet, meestal jammer genoeg wel -, we moeten naar beter streven, we moeten autorijden… Een vrouw, of bij uitbreiding man, die dat alles niet wil en thuis wil blijven voor haar/zijn kinderen kan ofwel niet om financiële redenen ofwel krijgt die commentaar van mensen die niet begrijpen hoe een mens een mens kan zijn zonder een volle agenda, een full-time job en een volle bankrekening die zorgt voor een enorm huis met een enorme kost en een prachtige designkeuken en misschien nog twee Toyota’s voor de deur… Het is onbegrijpelijk voor de meeste mensen waarom iemand zou verkiezen geen stress te hebben over wat er nog allemaal moet gedaan worden in het huishouden, rustig nog een boekje kan lezen in de namiddag, ’s morgens rustig zijn krant kan lezen, niet op zaterdag moet gaan winkelen met al de anderen… welke rust er neerdaalt zonder al dat gehaast van het ene naar het andere. Het is onbegrijpelijk, en dat heeft een vriendin zelf recent tegen mij gezegd, hoe het leuk kan zijn om geld te moeten vragen. Het ontgaat haar dan wel dat dat niet zozeer moet, dat een huisvrouw of –man ook over een eigen bankrekening en –kaart kan beschikken en dat hij/zij dan dat kleedje of pak zelf kan gaan kopen zonder daarom te moeten vragen. En zo hangt respect niet af van de rol van de partner, maar van hoe de ene partner door de ander wordt behandeld. In die zin is het dragen van een hoofddoek geen uiting van geen respect of onderdrukking zoals het dragen van een rok dat ook niet is. En ja, er is huiselijk geweld, dat is er in de westerse wereld ook. Het probleem is dat ook hier de vrijheid van het niet dragen van een hoofddoek tot een plicht is geworden. Vrouwen zijn niet gelijk omdat ze geen hoofddoek dragen, vrouwen zijn gelijk omdat ze gerespecteerd worden. Het feit dat mannen nog altijd het huishouden en de zorg voor de kinderen grotendeels overlaten aan hun vrouw, met minder vrije tijd voor mevrouw als resultaat, is veel erger dan het dragen van die hoofddoek. Aan de oppervlakte mogen we alles, en moeten we alles, maar het leven is meer dan de oppervlakte alleen.
De sluier en het aanhangend principe van bescheidenheid hebben daar naar mijn idee iets mee te maken. In moslimlanden wil men ten allen prijze vermijden dat mensen daar gehypnotiseerd raken door het uiterlijke, zoals moslima’s ook aangeven. Hun meest gehate vijand de VS is daar het symbool van. Niets is er echt, alles is er plastische chirurgie, met een kredietkaart gekocht geluk, etc. Dat willen ze niet, en de sluier zorgt ervoor dat mannen niet kunnen kijken naar de borsten en billen, lippen van een vrouw en kunnen verlijd worden tot verliefdheid in hun eigen zwakheid. Ze hebben fantasieën, dat wel, maar daar blijft het bij. Ze zullen ze moeten botvieren op hun vrouw thuis, die ze wel kunnen zien. Dat zorgt er dan natuurlijk wel voor dat een man alleen kan luisteren naar die vrouw en wat ze te zeggen heeft. Ik als vrouw moet mij dan ook niet druk maken over wat ik ga aandoen om buiten te komen omdat ik er goed wil uitzien voor de buurjongen. Het kan me worst wezen of mijn haar met krullen is of niet. Hetzelfde gaat voor die man die ik kan zien: hij is ook simpel gekleed, niet in een mooi Armani-pak etc, of dat zou toch niet mogen. Wat die man thuis aandoet weet ik niet en zal ik ook nooit weten als ik niet met hem trouw. Als ik bij hem thuis kom, zal ik bij de vrouwen plaatsnemen in een andere kamer. Van de ene kant lijkt dat een beetje eenzaam. Van de andere kant zijn er dan dingen waarover vrouwen het in detail kunnen hebben die mannen niet aangaan en die mannen zelfs niet fijn vinden. Als een vrouw een persoonlijk probleem heeft met haar man is het moeilijk daarover te praten als die man erbij is. Een westerse vrouw moet dan haar best doen een vriendin, haar moeder of wie dan ook apart te kunnen zien, zeker als haar man een controll freak is. Zelfs als een man in Saoedi een controll freak is, dan nog heeft ze de mogelijkheid met een vrouw onder vier ogen te spreken, gewoon omdat haar man of haar vader niet bij hen plaatsneemt tijdens het eten. In vergelijking met vrouwen in de westerse wereld die niet buiten kunnen komen omdat ze een jaloerse man hebben, is dat een opluchting. Zeggen dat mannen geen respect hebben voor vrouwen op basis van een hoofddoek alleen is onzin zoals het ook onzin is dat er wel respect is omdat ze geen hoofddoek dragen. In Afrika zijn er genoeg vrouwen zonder hoofddoek die worden verkracht. Dat is ook een feit.
Als we de mythe van Narcissus serieus nemen dan drukt die sluier twee dingen uit: ten eerste de uitroeiing van persoonlijke trots zodanig dat een mens anderen niet gaat minachten of vereren om hun uiterlijk en ten tweede het voorkomen van geobsedeerd te zijn met zijn eigen uiterlijk en het uiterlijk van anderen wat de aandacht afleidt van andere, belangrijker dingen, of de mens zelf en zijn innerlijk. Het is niet voor niets dat Narcissus afgeleid is van ‘narke’, slaap. Het is inderdaad zo dat een maatschappij die voor niets anders gaat dan voor uiterlijk wat ‘in slaap’ valt, zich niet meer kan concentreren op iets diepers en uiteindelijk wegzinkt in algemene onwetendheid. Wat maakt het inderdaad uit dat iemands haar kort of lang is, zijn gezicht vol puistjes staat of niet, hij dik of dun is, of (nu heel erg populair in de VS) welke vorm haar schaamlippen hebben? Zolang hij/zij maar wat te zeggen heeft is het fantastisch.
Als een vrouw dus ervoor kiest een hoofddoek te dragen, offert ze voor een deel het beeld op dat mensen van haar hebben, en dus ook een deel van haarzelf en haar ‘zelf’, ze nodigt een ander uit verder te kijken dan zijn neus lang is en dus doet ze iets wat tegen de tegenwoordige maatschappij ingaat. Zou het daarom zijn dat nog in 2004 vóór een hoofddoek werd actie gevoerd in de zaak Remmery en dat er, nu dat Facebook en alle oppervlakkige internetmedia zo alomtegenwoordig zijn, nu tégen een hoofddoek wordt actiegevoerd, of het ontslag van de vrouw in kwestie niet wordt in vraag gesteld? Zoals ene Nicholas Carr nog in De Standaard van gisteren zei wordt het lastiger diep na te denken hoe minder je het doet. Ik hoop dat ik verkeerd ben, maar ik vrees van niet. Het feit dat zelfs parlementsleden de neutraliteit van de staat aanhalen als een argument is een ernstig probleem. Het bewijst dat ze zelfs zulk een simpel denkproces al niet meer machtig zijn.
Vandaar dus die hoofddoek. Dus ja, het is een religieus symbool, maar het moet niet verboden worden, omdat:
1. het niet ingaat tegen de neutraliteit van de staat die er is om de burger tegen systematische discriminatie te beschermen;
2. de staat zich anders zelf schuldig maakt aan discriminatie wat niet de bedoeling kan zijn:
3. het ons uitnodigt een mens te zien en geen mooi mens alleen.
Maar laat nu juist het kijken voorbij de oppervlakte het grootste probleem zijn. Op meer dan een vlak.
